કેન્દ્રીય રસાયણ અને ખાતર તથા સ્વાસ્થ્ય તથા પરિવાર કલ્યાણ મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ આજે અહીં જન ઔષધિ કેન્દ્રો માટે ક્રેડિટ સહાયતા કાર્યક્રમનું ઉદઘાટન કર્યું હતું. આ સંબંધમાં તેમણે ભારતીય લઘુ ઉદ્યોગ વિકાસ બેંક (સિડબી) અને ફાર્માસ્યુટિકલ્સ એન્ડ મેડિકલ ડિવાઇસીસ બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયા (પીએમબીઆઇ) વચ્ચે સમજૂતીકરાર (એમઓયુ)નાં આદાન-પ્રદાનની અધ્યક્ષતા કરી હતી. તેમણે જન ઔષધિ કેન્દ્રોને ધિરાણ સહાય માટે એક વેબસાઇટ https://jak-prayaasloans.sidbi.in/home પણ શરૂ કરી હતી
આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા ડૉ. માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “કોઈ પણ સમાજ માટે વાજબી અને સુલભ એવી દવાઓ આવશ્યક જરૂરિયાત છે. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ તેમને ગરીબો માટે ‘સંજીવની’ કહ્યા છે. વર્ષ 2014માં માત્ર 80 જન ઔષધિ કેન્દ્રો હતાં, જે આજે દેશભરમાં આશરે 11,000 એકમો કાર્યરત છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે, “એવો અંદાજ છે કે દરરોજ આશરે 10થી 12 લાખ લોકો આ જન ઔષધિ કેન્દ્રોની મુલાકાત લે છે, જેથી તેમને નોંધપાત્ર બચત થાય છે અને જરૂરી દવાઓ સુલભ થાય છે.”
દેશમાં જન ઔષધિ કેન્દ્રોના નેટવર્કને મજબૂત બનાવવાની દિશામાં કેન્દ્ર સરકારના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડતા ડો.માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે, ખરીદી પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવવા, ઓફર કરવામાં આવતા ઉત્પાદનોની બાસ્કેટનું વિસ્તરણ કરવા, નિયમિત સપ્લાય ચેઇન નેટવર્ક જાળવવા તેમજ કડક ગુણવત્તા ચકાસણી અને નિયંત્રણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો કે, સરકારે આ જન ઔષધિ કેન્દ્રોનાં વ્યક્તિગત ઓપરેટરોને નાણાકીય સહાય પ્રદાન કરી છે, જેમાં અંતરિયાળ અને પર્વતીય વિસ્તારોમાં સ્થિત લોકોને વધારાની સહાયનો પણ સમાવેશ થાય છે, જેથી તેમને આ કેન્દ્રો ખોલવા માટે પ્રોત્સાહન મળી શકે. તેમણે કહ્યું હતું કે, તેનાથી નાના ઉદ્યોગસાહસિકોને નાણાકીય સ્વાયત્તતા પ્રદાન કરવાની સાથે-સાથે દેશભરમાં જન ઔષધિ કેન્દ્રોનાં નેટવર્ક અને પહોંચને મજબૂત કરવામાં આવી છે.
કેન્દ્રીય મંત્રીએ સિડબી અને પીએમબીઆઈ વચ્ચે સમજૂતીકરાર (એમઓયુ) પર પોતાની ખુશી વ્યક્ત કરતાં કહ્યું હતું કે, “આ સમજૂતીકરાર જન ઔષધિ કેન્દ્રોનાં નાનાં અને નવા ઉદ્યોગસાહસિકો માટે આશીર્વાદરૂપ બનીને બહાર આવશે.” દેશમાં જન ઔષધિ કેન્દ્રોના નેટવર્કને વધુ વિસ્તૃત, મજબૂત અને આધુનિક બનાવવા માટે આ એમઓયુની સંભવિતતાની નોંધ લઈને તેમણે મંત્રાલય અને સિડબી અધિકારીઓને વિનંતી કરી હતી કે, તેઓ આ પહેલના લાભોને વાસ્તવિક સ્તરે રાજ્યો અને લોકોને પ્રકાશિત કરે, જેથી તેનો મહત્તમ ઉપયોગ સુનિશ્ચિત થઈ શકે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ આ ધિરાણ સહાય કાર્યક્રમને સફળ બનાવવામાં સામેલ વ્યક્તિઓ તેમજ આ પહેલના કેટલાક લાભાર્થીઓનું સન્માન પણ કર્યું હતું.
સિડબીનાં ચેરમેન અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર શ્રી શિવસુબ્રમણ્યમ રમને જાણકારી આપી હતી કે, ધિરાણ સહાય કાર્યક્રમથી જીએસટી અને ભારતનાં ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (ડીપીઆઇ) એમ બંનેનો લાભ લેવામાં આવે છે, જેથી લઘુ ઉદ્યોગોને અસુરક્ષિત કાર્યકારી મૂડી લોન પ્રદાન કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, “ડીપીઆઇ હાલમાં ઓળખના સ્તરો (આધાર મારફતે) અને ચુકવણી (આધાર સાથે જોડાયેલા યુપીઆઈ મારફતે) પર આધારિત છે. આજે અમે એક ત્રીજું સ્તર ઉમેરી રહ્યા છીએ, એક ‘ક્રેડિટ લેયર’ જેમાં અન્ય બે સ્તરોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જેથી કરોડો નાના ઉદ્યોગોને ધિરાણનો પ્રવાહ મળી શકે, જેઓ બેંકો પાસેથી લોન મેળવવામાં સક્ષમ નથી અને પછી શાહુકારો દ્વારા શોષણ કરવામાં સક્ષમ છે.”
પૃષ્ઠભૂમિ:
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં પ્રધાનમંત્રી ભારતીય જન ઔષધિ પરિયોજનાએ તમામ ભારતીય નાગરિકોને સસ્તી અને ગુણવત્તાયુક્ત દવાઓનો લાભ સફળતાપૂર્વક પહોંચાડ્યો છે. માનનીય વડાપ્રધાનની પ્રતિબદ્ધતાએ લગભગ 11,000 જન ઔષધિ કેન્દ્રો સાથે સમગ્ર રાષ્ટ્રને આવરી લઈને સફળતાપૂર્વક તેના વિશાળ પગની છાપ સુનિશ્ચિત કરી છે અને હવે આગામી વર્ષ 2માં જન ઔષધિ કેન્દ્રોની સંખ્યા વધારીને 25,000 સુધી તેની ભૌગોલિક પહોંચ વધારવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
આ જન ઔષધિ કેન્દ્રો જે ખાનગી ઉદ્યોગસાહસિકો દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે અને પ્રોત્સાહનોના રૂપમાં સરકારના ટેકાથી આશરે 2000 પ્રકારની દવાઓ અને 300 પ્રકારના સર્જિકલ ઉપકરણો પ્રદાન કરવામાં સક્ષમ છે. એક અંદાજ મુજબ લગભગ 10થી 12 લાખ લોકો મુલાકાત લે છે જન ઔષધિ કેન્દ્રો દરરોજ અને જરૂરી દવાઓ ખરીદતી વખતે તેમના પૈસા બચાવે છે.
જ્યારે વ્યક્તિઓ દવાઓના ખર્ચ પર નિયમિતપણે બચત કરી રહ્યા છે, ત્યારે આવા તમામ પરિવારો માટે ખિસ્સામાંથી થતા ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે. ભારતીય નાગરિકોએ છેલ્લાં 10 વર્ષનાં ગાળામાં કુલ મળીને રૂ. 28,000 કરોડથી વધારેની બચત કરી છે, જ્યારે તેઓ જન ઔષધિ કેન્દ્રો પાસેથી દવાઓની ખરીદી કરી રહ્યાં છે.
ચાલતા ઉદ્યોગસાહસિકોને ઇન્વોઇસ-આધારિત ધિરાણની સુવિધા આપવા માટે જન ઔષધિ કેન્દ્રો અને તેમને રિટેલ મેડિકલ આઉટલેટ્સની માળખાગત સુવિધાઓની સ્થાપના માટે ટેકો આપવા માટે, સ્મોલ ડસ્ટરીઝ ડેવલપમેન્ટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (સિડબી) અને ફાર્માસ્યુટિકલ્સ એન્ડ મેડિકલ ડિવાઇસીસ બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયા (પીએમબીઆઈ) 02 મેમોરેન્ડમ ઓફ અન્ડરસ્ટેન્ડિંગ્સ (એમઓયુ) પર હસ્તાક્ષર કરીને એકસાથે આવ્યા છે.
કાર્યકારી મૂડી સહાય પૂરી પાડવા માટે પાયલોટ ક્રેડિટ પ્રોગ્રામ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થયા પછી જન ઔષધિ કેન્દ્રો તેમાં આશરે 11,000 વર્તમાન અને પ્રસ્તાવિત 15,000 લોકોને કાર્યકારી મૂડીની ધિરાણ સુવિધા પ્રદાન કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. જન ઔષધિ કેન્દ્રો. સિડબી આ પ્રોજેક્ટ લોનને રૂ. 2 લાખ સુધીની ક્રેડિટ મર્યાદા માટે ખૂબ જ સ્પર્ધાત્મક અને વાજબી વ્યાજ દરે ઓફર કરશે, જે કાર્યકારી મૂડી તરીકે અને સરળ રિકવરી પ્રક્રિયા સાથે કામ કરશે. વ્યવસાય કરવામાં સરળતાની ખાતરી કરતી વખતે આખું ઇકોસિસ્ટમ ડિજિટલ મોડ પર કામ કરશે.
બીજી પ્રોજેક્ટ લોન માટેના સમજૂતી કરારોમાં પ્રોજેક્ટ ખર્ચના 80 ટકા એટલે કે રૂ. 4 લાખ સુધીના ભંડોળને ખૂબ જ આકર્ષક વ્યાજ દર અને પરત ચૂકવણીની સરળ શરતો પર ભંડોળ પૂરું પાડવાની કલ્પના કરવામાં આવી છે, જે ફર્નિચર અને ફિક્સર, કમ્પ્યુટર, એસી, રેફ્રિજરેટર વગેરે પરના ખર્ચને જન ઔષધિ કેન્દ્રના સ્થાપનાના પ્રારંભિક તબક્કામાં હેન્ડહોલ્ડિંગ સપોર્ટ તરીકે સરળ બનાવશે. .
સિડબીએ 2 એમઓયુ મારફતે આ સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગોને ભંડોળનું વિતરણ કરતી વખતે જીએસટી-સહાય ટેકનોલોજી પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરવાની દરખાસ્ત રજૂ કરી છે અને તે સમગ્ર યોજના માટે મોટું પ્રોત્સાહન હશે. બે સંસ્થાઓ એટલે કે સિડબી અને પીએમબીઆઈને એકસાથે મળીને તે આગામી ઉદ્યોગસાહસિકો માટે ધિરાણની સુવિધા આપશે, જે અગાઉથી જ લોકપ્રિય જન ઔષધિ કેન્દ્રોના નેટવર્ક મારફતે વાજબી અને ગુણવત્તાયુક્ત દવાઓ પ્રદાન કરવાના તેના ઉદ્દેશમાં સરકારના પ્રયાસોનો ચોક્કસપણે લાભ ઉઠાવશે.
શ્રી અરુણીશ ચાવલા, સચિવ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગ, રસાયણ અને ખાતર મંત્રાલય; શ્રી ભૂષણ કુમાર સિંહા, સંયુક્ત સચિવ, નાણાકીય સેવા વિભાગ, નાણાં મંત્રાલય; આ પ્રસંગે પીએમબીઆઈનાં સીઇઓ શ્રી રવિ દધીચ અને કેન્દ્ર સરકારનાં વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં.
